စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးပညာနှင့် နိုင်ငံတကာ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး တက္ကသိုလ်များ (အပိုင်း-၃၁) ၊ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး တက္ကသိုလ်များခေတ်နှင့်အညီလိုအပ်သောဘာသာရပ်နှင့်သုတေသနများ (၇)
(ယခင်အပတ်မှအဆက်)
(ဆ) မိုးလေဝသပညာ (Meteorology/Climatology)
ဤဘာသာရပ်ကတော့ ကျွန်တော်တို့ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဘာသာရပ်ပေါင်းစုံ၊ ဌာနပေါင်းစုံ လိုအပ်သော ဘာသာရပ်ဖြစ်ပါသည်။ ကွယ်လွန်သွားသူ မိုးလေဝသပညာရှင် ဦးထွန်းလွင်၏ ပထမဘွဲ့မှာ ရူပဗေဒ ဖြစ်သည်ဟုမှတ်သားမိပါသည်၊ မိုးလေဝသပညာရှင် - မင်းဂွတ်သီး - စုစုစံ (ဦးထွန်းလှအောင်) လည်းကွယ်လွန်သွားပါပြီ။
နိုင်ငံတကာမှာတော့ တက္ကသိုလ်အချို့မှာ မိုးလေဝသပညာ သီးသန့် (B.Sc. Meteorology) အနေနှင့်ဘွဲ့ပေးပါသည်။ သီးသန့်ဘွဲ့ မပေးသော်လည်း မိုးလေဝသ၊ ရာသီဥတုပညာ၊ စိုက်ပျိုးရေးမိုးလေဝသ (Agro-meteorology) စသည်တို့မှာ ဘာသာ ရပ်သီးခြားအနေနှင့် သင်ကြားပေးလျက်ရှိနေ ပါသည်။ စာရေးသူ ဩစတေလျနိုင်ငံ၊ ကွင်းစလန်တက္ကသိုလ်၌ မဟာစိုက်ပျိုးရေး ပညာသင်တန်းတက်စဉ်က ဇီဝရာသီဥတု ပညာ (Bioclimatology) ဘာသာရပ်ကို သီးသန့် ဘာသာရပ်အနေနှင့် တက်ခဲ့ရဖူး ပါသည်။
စိုက်ပျိုးရေး၊ မွေးမြူရေးနှင့်သစ်တောတက္ကသိုလ်များအတွက်တော့ ဇီဝဖြစ်စဉ်နှင့် ဆိုင်သောရာသီဥတုပညာ (Bioclimatology)၊ စိုက်ပျိုးရေးမိုးလေဝသပညာ (Agro-meteorology) တို့နှင့် သက်ဆိုင်လိမ့်မည်ထင်ပါသည်။ ဤဘာသာရပ်ကို ဌာန သီးသန့် မဟုတ်တောင်မှ ဘာသာရပ်တစ်ခု အနေနှင့် သီးသန့် သင်ကြား သုတေသနပြုပေးနိုင်ပါက အကျိုးရှိမည်ဟုထင်မြင်မိပါသည်။
Meteorology (မိုးလေဝသပညာ) ၏ အဓိပ္ပာယ်
မိုးလေဝသပညာ (Meteorology) ဆိုသည်မှာ ကမ္ဘာ့လေထုနှင့် မိုးလေဝသဖြစ်စဉ် များကို သိပ္ပံနည်းဖြင့် လေ့လာသည့်ဘာသာရပ် ဖြစ်သည်။ (The scientific study of the Earth's atmosphere, its physical processes, and phenomena, with a particular focus on understanding and forecasting the weather)။ဤဘာသာရပ်သည် အနာဂတ်အတွက် မိုးလေဝသအခြေအနေများကို ခန့်မှန်း ကြည့်ရှုရန် အဓိကထားသည်။လေ့လာ သောအရာ များ/အချက်အလက်များ :အပူချိန်၊ မိုးရွာမှု၊ လေအရှိန်၊ စိုထိုင်းဆ၊ မိုးကြိုး၊ လျှပ်စီးလက်သံများရည်ရွယ်ချက်: နေ့စဉ် သို့မဟုတ် သီတင်းပတ်အတွင်း မိုးလေဝသ ခန့်မှန်းချက် ပြုလုပ်ခြင်း ဖြစ်သည်။
Climatology (ရာသီဥတုပညာ) ၏ အဓိပ္ပါယ်
ရာသီဥတုပညာ (Climatology) ဆိုသည်မှာ ဒေသအလိုက် ရာသီဥတု ပုံစံများကို ရာစုနှစ်အထိ တာရှည်ကြာမြင့်စွာ လေ့လာသည့် ဘာသာရပ် ဖြစ်သည်။ ယင်းသည် ရှည်လျားသောအချိန်အတွင်း (အနည်းဆုံး ၃၀ နှစ်)တည်ရှိနေသော ရာသီဥတုပုံစံများကို သိပ္ပံနည်းဖြင့် ဆန်းစစ်လေ့လာသည်။
ပါဝင်သောအရာများ: တာရှည်အပူချိန်ပြောင်းလဲမှုများ၊ ပျမ်းမျှမိုးရွာနှုန်းများ၊ မိုးခေါင်မှုနှင့် ရေကြီးမှုဒဏ်များ၊ ရာသီဥတုခွဲခြားထားသောဒေသများ (Climate Zones)၊ ကမ္ဘာကြီးပူနွေး လာမှု (Global Warming) စသည်တို့ဖြစ်သည်။
ရည်ရွယ်ချက်: လေထု၏ ရာသီဥတုဆိုင်ရာ ရေရှည် ဖြစ်ပေါ်၊ ကျရောက်နိုင်သည့်ပုံစံများကို နားလည်ရန် ဖြစ်သည်။
မိုးလေဝသဘာသာရပ်များနှင့်ဆက်စပ်ဘာသာရပ်များမှာ -
(က) မိုးလေဝသပညာ (Meteorology)
(ခ) ရာသီဥတုပညာ (Climatology)
(ဂ) ဇလဗေဒ (Hydrology) ဥပမာ - မြစ်ချောင်းများရေကြီးနစ်မြှုပ်မှု၊ ရေခမ်းခြောက်၍ ရေကြောင်းပို့ဆောင်ရေးအား စနစ်တကျညွှန်ကြားမှုကို လေ့လာခြင်း
(ဃ) ကမ္ဘာ့လေထုဆိုင်ရာသိပ္ပံပညာ (Atmospheric Science)
(င) ပထဝီပညာ (Geography)
(စ) ရူပဗေဒ (Physics)
(ဆ) သင်္ချာ (Mathematics) စသည်တို့ဖြစ်သည်။
ထို့အပြင် မြေသိပ္ပံဘာသာကြီးများ (Earth Sciences) ဖြစ်သော -
(ဇ) ဘူမိဗေဒ (Geology)
(ဈ) သမုဒ္ဒရာပညာ (Oceanography)
(ည) နက္ခတ္တဗေဒပညာ (Astronomy) တို့ကိုလည်း ဆက်စပ် လေ့လာရမည်ဖြစ်ပါသည်။
မိုးလေဝသနှင့်ရာသီဥတုကြိုတင်ခန့်မှန်းချက် (Weather’s Fore-casting) ကြောင့် စစ်ရေး (Military)၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး (Transport)၊ ဆက်သွယ်ရေး (Communication)၊ လေကြောင်းပို့ဆောင်ရေးနှင့်ဆက်စပ်အရာများ(Aviation)၊ဆောက်လုပ်ရေး (Construction)၊ သဘာဝဘေး အန္တရာယ်စီမံခန့်ခွဲမှုများ (Disaster Management) နှင့် နောက်ဆုံးစိုက်ပျိုး မွေးမြူရေးပညာ (Agriculture) များအထိ ထိရောက်စွာ အသုံးချနိုင်မှုက အရေးပါ လာပါသည်။
ထိုမှတစ်ဆင့် အသေးစိတ်၍ ဇီဝရာသီဥတုပညာ/ဇီဝမိုးလေဝသပညာဘာသာခွဲ (Bio-climatology/Biometeorology)၊ စိုက်ပျိုးရေးမိုးလေ ဝသပညာ ဘာသာခွဲ (Agro-meteorology/Agricultural Meteorology) စသည်တို့ လေ့လာသင်ယူ၊ သုတေသနပြုရန် လိုအပ်လာပါသည်။
စာရေးသူ၏အတွေးတစ်စ
ပထမ လက်ရှိတက္ကသိုလ်တွင်ရှိနေသော အခြေခံသိပ္ပံဘာသာရပ်များ (Basic Sciences) ကို အဆင့်မြှင့်တင်ရန် လိုအပ်မည်ဟူ၍ အကြံပြုလိုပါသည်။ တက္ကသိုလ်များသည် လွတ်လပ်စွာ အုပ်ချုပ်မှုမရသေးသဖြင့် အခက် အခဲတော့ရှိနိုင်ပါသည်။ သို့သော် စာရေးသူ လက်ထက်ကလို အကြီးအကဲအဆင့်ဆင့်ကို နားလည်အောင်ရှင်းပြနိုင်ပါက ဘာသာရပ် အသစ်၊ ဖွဲ့စည်းပုံအသစ် ရရှိနိုင်ပါသည်။
(က) ပထမဦးဆုံး မိုးလေဝသဘာသာနှင့်ဆက်စပ် ဘာသာရပ်တစ်ခုဖြစ်သော ရူပဗေဒ (Physics) ဖြစ်ပါသည်။ စာရေးသူတို့ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ နယူးဒေလီမြို့၊ စိုက်ပျိုးရေး သုတေသန တက္ကသိုလ် (IARI – Indian Agricultural Research Institute)သို့ လေလာရေးခရီးသွား ရောက်ခဲ့စဉ်က တွေ့ရှိခဲ့ရသော စိုက်ပျိုးရေးဆိုင်ရာရူပဗေဒဌာနကြီး (Division of Agricultural Physics) အကြောင်းပါ။ ၁၉၄၈-ခုနှစ်ကစတင်တည်ထောင်ခဲ့သော ဤဌာနကြီးသည် အထူးပြုဘာသာရပ် ၄-ခုကို သင်ကြား၊ လေ့လာ၊ သုတေသနပြုလျက်ရှိနေပါသည်။ ၎င်းတို့မှာ -
(က-၁) မြေဆီလွှာရူပဗေဒ (Soil Physics)
(က-၂) အပင်ဇီဝရူပဗေဒ (Plant Biophysics)
(က-၃) ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာရူပဗေဒ (Environmental Physics) နှင့်
(က-၄) စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးဆိုင်ရာ မိုးလေဝသပညာ (Agricultural Meteorology) တို့ဖြစ် ပါသည်။
သုတေသနနယ်ပယ်များမှာ - စိုက်ပျိုးရေးဆိုင်ရာရူပဗေဒ (Agricultural Physics)၊ ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှု (Climate Change)၊ သီးနှံရာသီဥတုဆက်စပ်မှု (Crop Weather Relationship)၊ သီးနှံကြီးထွားပုံ-ပုံစံငယ်ပြုလုပ်ခြင်းနည်းပညာ (Crop Simulation Modelling)၊ ဇီဝနှင့်အပင်ရူပဗေဒ (Biophysics and Plant Physics)၊မြေဆီလွှာဆိုင်ရာ အချက် အလက်များ(Geo-informatics)၊ပထဝီအချက်အလက်နည်းစနစ် (GIS – Geographic Information Systems)၊ အပင်များအားအဝေးမှအာရုံခံခြင်းနည်းပညာ (RS – Remote Sensing)၊ သဘာဝဘေးဒဏ်စီမံခန့်ခွဲမှု (Disaster Management)၊ သီးနှံအထွက်ခန့်မှန်းစနစ် ပုံစံနည်းပညာ (Crop Yield Forecast Modelling)၊ အလွန်သေးငယ်သောမိုးလေဝသပညာ (Micro-meteorology)၊ နာနို နည်းပညာ (Nanotechnology)၊ ဒရုန်းနည်းပညာ (Drone Technology)၊ ဇီဝအာရုံခံ နည်းပညာများ (Biosensors) စသည်ဖြင့် ဘာသာရပ် ပေါင်းစုံ လင်လှပါသည်။
ဆိုလိုသည်မှာ စိုက်ပျိုးရေးဆိုင်ရာရူပဗေဒပညာရှင်ပေါင်းစုံက စိုက်ပျိုးရေးပညာဖွံ့ဖြိုးတိုး တက်ရေးအတွက် တစ်နည်းတစ်လမ်းအားဖြင့်ထောက်ပံ့ကူညီနေကြခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ဤ တက္ကသိုလ်တွင် စိုက်ပျိုးရေးအင်ဂျင်နီယာဌာနကြီး (Division of Agricultural Engineering) ကလည်း အင်ဂျင်နီယာပေါင်းစုံ ဌာနကြီးဖြစ်နေ၍ မိုးလေဝသပညာအတွက် အထောက် အကူ ပြုပေးနေပါသည်။ စိုက်ပျိုးရေးတက္ကသိုလ်အပါအဝင် မြန်မာနိုင်ငံတက္ကသိုလ် အများစုမှာ ဘာသာရပ်စုံသင်ကြားပေးသောတက္ကသိုလ်များ (Comprehensive Universities) ဖြစ်ရန် ဖွဲ့စည်းပုံ ပြင်ဆင်ဆောင်ရွက်ရပါဦးမည်။
(မိုးလေဝသဆိုင်ရာဘာသာရပ်များအကြောင်း နောက်ဆောင်းပါးများတွင်ဆက်ပါဦးမည်)
ဒေါက်တာမျိုးကြွယ်